Jedną z aktywnych metod obniżania ryzyka jest budowa portfela inwestycyjnego. Jego istotą jest dywersyfikacja ryzyka, czyli jego rozłożenie na różniące się miedzy sobą składniki portfela. Teorię portfela stworzył w 1952 r. Amerykanin Harry Makrowitz.
Aby móc dobrze ją zrozumieć należy wyjaśnić pojęcie korelacji. Korelacja jest to wzajemne powiązanie dwóch zjawisk (w naszym przypadku są to stopy zwrotu akcji dwóch spółek). Korelacja zachodzi wtedy, gdy zmiana jednego z nich ma wpływ na zmianę drugiego. Jeśli korelacja jest dodatnia, to wzrost jednego zjawiska powoduje wzrost drugiego, jeśli jest ujemna, to gdy jedno zjawisko rośnie, drugie spada. Brak korelacji oznacza brak związku pomiędzy zjawiskami.
Akcje są skorelowane dodatnio
W praktyce akcje prawie wszystkich spółek giełdowych są ze sobą skorelowane dodatnio, ponieważ jeśli jest na giełdzie spadek, to spada cały rynek. Spadek wartości indeksu wpływa na spadek cen pozostałych akcji i odwrotnie, wzrost indeksu powoduje wzrost wartości akcji spoza indeksu. Oczywiście jest to tylko reguła i na każdej sesji giełdowej jest wiele spółek, które zachowują się zupełnie inaczej niż indeksy, jednak co do zasady należy przyjąć korelację między akcjami.
Są także akcje skorelowane ujemnie. Wyobraźmy sobie sytuację, w której są 2 spółki, z których jedna jest firmą ubezpieczeniową, a druga firmą pogrzebową. Zakładając, że obie spółki działają na jednym rynku, można łatwo sobie wyobrazić jaki wpływ miałaby na nie np. katastrofa pociągu.
Inwestycje dają lepsze efekty, gdy są dobrze zdywersyfikowane. Aby portfel był dobrze zdywersyfikowany, sugeruje się umieszczenie w nim przynajmniej kilku różnych instrumentów finansowych, przy czym należy pamiętać, że zbyt duża ilość instrumentów w portfelu może przeszkadzać w ich analizie i zarządzaniu.
Idealna dywersyfikacja ryzyka portfela
Idealna dywersyfikacja portfela to taka, w której w portfelu znajdują się instrumenty pochodzące z różnych rynków, których wzajemna korelacja (wpływ ceny jednego instrumentu na cenę drugiego) jest bliska zeru, czyli np. inwestycja w wino, akcje, dzieła sztuki.
